Настани
Силна вселенска експлозија ја потресе атмосферата на Земјата
Блесок светлина од новоформираната црна дупка оддалечена околу 2,4 милијарди светлосни години ја погоди Земјата со таква сила што ја потресе горната атмосфера на планетата.Експлозијата на гама зраци GRB 221009A ги собори сите рекорди кога блесна во темнината на вселената во октомври 2022 година и беше прогласена за најсветлата снимена вселенска експлозија до сега. Научниците подоцна откриле дека овој настан бил толку моќен што предизвикал големи варијации во електричното поле на јоносферата на Земјата, на надморска височина од околу 500 километри.
„Во нашето истражување презентираме докази за варијации во јоносферското електрично поле на растојание од околу 500 километри, кои биле предизвикани од силна емисија на гама зраци. Користејќи сателитски набљудувања и нов аналитички модел, успеавме да докажеме дека GRB 221009A длабоко влијаеше на спроводливоста на Земјината јоносфера, предизвикувајќи силни нарушувања не само во долната, туку и во горната јоносфера“, наведуваат експертите.
Гама зрачењето е најинтензивниот дел од електромагнетниот спектар. Фотоните со гама зраци имаат од милијарда до трилион пати повеќе енергија од фотоните во видливиот дел од спектарот, а тие се емитираат од високоенергетски настани како што се супернови и хипернови, како и помали енергетски настани, како што се сончевите блесоци, пишува Science Alert.
Овој тип на зрачење не треба да нѐ загрижува секојдневно бидејќи Земјината атмосфера го апсорбира пред да стигне на површината. Но, понекогаш може да комуницира со атмосферата. Во ретки случаи, научниците ја снимиле интеракцијата на гама или Х-зраци со долната јоносфера на Земјата.
Јоносферата е слој од атмосферата на Земјата кој се протега помеѓу 50 и 1000 километри во височина, преклопувајќи неколку други атмосферски слоеви. Се нарекува јоносфера бидејќи е регион каде што екстремното ултравиолетово и Х-зрачење на Сонцето ги јонизира атмосферските атоми и молекули, создавајќи куп слободни електрони.
Јоносферата ги рефлектира радио брановите што ги користиме за комуникација и навигација. Кога има силен излив на зрачење, како сончев одблесок, тоа се случува при промени во долната јоносфера. Научниците известуваат дека откривањето на GRB 221009A во октомври 2022 година било толку моќно што неговите ефекти би можеле да се споредат со сончевите блесоци.
Со оглед на тоа дека Сонцето е оддалечено 150 милиони километри од нас, и дека на светлината на GRB 221009A и биле потребни 2,4 милијарди светлосни години за да стигне до нас – тогаш можете да погодите која била јачината на експлозијата.
По анализата на сателитски податоци, астрофизичарот Мирко Пјерсанти од Универзитетот во Аквила и Националниот институт за астрофизика во Италија и неговите колеги утврдија значителни варијации на електромагнетното поле на високи јоносферски височини. Самото пукање на гама зраци траело околу 7 минути, но ефектот врз атмосферата траел околу 10 часа.
